Trwyddedu Rhywogaethau morol a warchodir gan Ewrop

Mae morfilod, dolffiniaid a llamhidyddion (teulu’r morfilod); crwbanod y môr a’r stwrsiwn yn cael eu gwarchod o dan Reoliadau Gwarchod Cynefinoedd a Rhywogaethau 2017, a elwir yn ‘Rheoliadau Cynefinoedd’. Y rheswm am hyn yw bod eu niferoedd wedi gostwng ledled dyfroedd Ewrop yn y degawdau diwethaf. Mae’r wybodaeth hon yn canolbwyntio ar drwyddedu Rhywogaethau a Warchodir gan Ewrop yng Nghymru ac nid yw’n adolygiad cynhwysfawr o ecoleg na’r gyfraith.

Mae dyfroedd Cymru’n cynnwys y rhywogaethau canlynol o blith teulu’r morfilod:

• Llamhidydd, Phocoena phocoena
• Dolffin trwyn potel, Tursiops truncatus
• Dolffin cyffredin, Delphinus delphis
• Dolffin Risso, Grampus griseus
• Morfil Pigfain, Balaenoptera acutorostrata

Rhywogaethau Morol eraill a Warchodir gan Ewrop a phum crwban y môr:

• Stwrsiwn, Acipenser sturio
• Crwban môr pendew, Caretta caretta
• Crwban môr gwyrdd, Chelonia mydas
• Crwban môr pendew Kemp, Lepidochelys kempii
• Crwban môr gwalchbig, Eretmochelys imbricata
• Crwban môr cefn-lledr, Dermochelys coriacea

Gall gweithgareddau amrywiol fel datblygiadau morol, gwaith ymchwil ac arolygu, cerbydau dŵr a hamdden effeithio ar deulu’r morfilod. Gweler y ddogfen ‘Cod y Môr’ i gael gwybodaeth am sut i gynnal eich gwaith neu ddiddordebau hamdden heb dorri’r gyfraith.

Diweddariad  i trwyddedu rhywogaethau morol alltraeth 

O 30 Tachwedd 2017, cafodd y cyfrifoldeb am drwyddedu rhywogaethau a warchodir yn rhanbarth alltraeth Cymru dan Reoliadau Cynefinoedd a Rhywogaethau Morol Alltraeth 2017 ei drosglwyddo i Weinidogion Cymru. Daeth y trosglwyddiad swyddogaeth hwn i Weinidogion Cymru ar ôl ymrwymiad gan Lywodraeth y DU i ddatganoli rhagor o bwerau cadwraeth natur i Gymru.

Gwnaeth y Sefydliad Rheoli Morol roi trwyddedau rhywogaethau morol alltraeth yn flaenorol yn rhanbarth alltraeth Cymru; o 1 Ebrill 2018, mae'r cyfrifoldeb am weinyddu ceisiadau wedi cael ei drosglwyddo i Cyfoeth Naturiol Cymru, a fydd yn gweithredu ar ran Gweinidogion Cymru.

Os ydych wedi cyflwyno cais i'r Sefydliad Rheoli Morol cyn 1 Ebrill 2018, caiff hwn ei benderfynu o hyd gan y Sefydliad Rheoli Morol. Unwaith y penderfynir ar y cais am drwydded, os oes unrhyw ôl-ofynion trwydded, megis monitro neu ryddhau amodau, Cyfoeth Naturiol Cymru fydd yn ystyried y rhain. Llywodraeth Cymru fyddai'n ymgymryd ag unrhyw waith gorfodi o ran trwydded rhywogaethau a warchodir.

Deddfwriaeth

Mae’r Rheoliadau Cynefinoedd yn datgan bod y canlynol yn drosedd:

• Dal, anafu neu ladd yn fwriadol unrhyw anifail gwyllt sy’n rhywogaeth a warchodir gan Ewrop
• Tarfu’n fwriadol ar unrhyw anifeiliaid gwyllt o’r cyfryw rywogaethau
• Cymryd neu ddifa’n fwriadol wyau anifail o’r fath, neu
• Difa neu ddinistrio safle bridio neu fan gorffwys anifail o’r fath

Mae tarfu’n cynnwys, ond nid yw wedi’i gyfyngu i, unrhyw darfu sy’n debygol:

• amharu ar eu gallu –
  • i oroesi, bridio neu atgenhedlu, neu i fagu neu feithrin eu rhai bach, neu
  • yn achos anifeiliaid rhywogaeth sy’n gaeafgysgu neu sy’n mudo, yn amharu ar eu gallu i wneud hynny
• effeithio’n sylweddol ar ddosbarthiad neu niferoedd y rhywogaeth y maen nhw’n perthyn iddo yn lleol

Bydd Defra a Llywodraeth Cymru’n cyhoeddi dogfen ganllaw ar y cyd ar darfu, difa ar Rywogaethau Morol a Warchodir gan Ewrop.

Mae yna droseddau eraill yn ymwneud â meddu, cludo a gwerthu. Gweler ‘Meddu ar a Gwerthu Rhywogaethau a Warchodir’ i gael gwybodaeth am hyn.

Trwyddedu

Mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn rhoi trwyddedau o dan Reoliad 55 y Rheoliadau Cynefinoedd fel y gallwch chi weithio o fewn y gyfraith. Rydym yn eu rhoi at ddibenion penodol a restrir yn y Rheoliadau, os ydych chi'n bodloni'r tri phrawf canlynol:

• mae diben y gwaith yn cyd-fynd ag un o'r dibenion sydd wedi'u rhestru yn y Rheoliadau Cynefinoedd (gweler isod)
• does yna ddim dewis arall boddhaol
• ni fydd y weithred a awdurdodir yn cael effaith niweidiol ar y gwaith o gynnal poblogaeth y rhywogaeth dan sylw ar statws cadwraethol ffafriol yn eu hystod naturiol

Dibenion trwyddedu

O dan y Rheoliadau Cynefinoedd, gellir rhoi trwyddedau ar gyfer cyfres benodol o ddibenion yn cynnwys:

• diogelu iechyd y cyhoedd neu ddiogelwch y cyhoedd neu unrhyw reswm hanfodol arall sydd o fudd cyhoeddus tra phwysig yn cynnwys rhesymau cymdeithasol neu economaidd eu natur a chanlyniadau buddiol sy’n bwysig iawn i’r amgylchedd (yn cynnwys datblygiadau)
• dibenion gwyddonol ac addysgol
• gosod modrwy neu nod
• gwarchod anifeiliaid gwyllt

Gwyddonol neu Addysgol

Byddwch angen trwydded i gymryd neu darfu ar Rywogaethau Morol a Warchodir gan Ewrop, er mwyn gwneud unrhyw waith ymchwil neu arolwg manwl, yn cynnwys tynnu lluniau. I gael rhagor o wybodaeth am drwyddedau arolygu gweler ‘Gwybodaeth gyffredinol am wneud cais am drwydded gan Cyfoeth Naturiol Cymru’ a ‘Ffurflen gais Teulu’r Morfilod’. Gallwn roi trwyddedau ar gyfer dulliau arolygu mwy mewnwthiol yn cynnwys rhoi nod ar anifeiliaid neu gymryd samplau.

 Sylwch fod y ffurflenni cais isod yn berthnasol i'r ardal forol ardraeth a'r ardal forol alltraeth