Cyflwyniad i Canol de Cymru

Ynglŷn â'r ardal hon

Ni yw’r ardal â’r boblogaeth fwyaf dwys o blith y saith ardal sy’n cwmpasu Pen-y-bont ar Ogwr, Bro Morgannwg, Merthyr Tudful a Rhondda Cynon Taf, yn ogystal â Chaerdydd, prifddinas Cymru.

Mae'n ardal sydd hefyd yn cynnwys ymylon rhostir Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog, yr ucheldiroedd dramatig gwyllt uwchben cymoedd nodedig de Cymru, ac iseldiroedd mwyn Bro Morgannwg. Mae bron i draean o'n harfordir yn cael ei ddosbarthu fel ‘Arfordir Treftadaeth’. Gellir canfod chwe chofnod ar y Gofrestr Tirweddau Hanesyddol, a sefydlwyd i ddiogelu a gwarchod tirweddau pwysig ac arwyddocaol ledled Cymru, yng Nghanol De Cymru.

O ganlyniad, efallai nad yw'n syndod bod ein Datganiad Ardal yn cael ei ddominyddu gan yr awydd i bontio amgylcheddau trefol a naturiol.

Mae Canol De Cymru yn rhan o'r byd sydd wedi profi newid enfawr dros y 250 mlynedd diwethaf. Trawsnewidiodd y Chwyldro Diwydiannol yr hyn a arferai fod yn dirwedd wledig yn fecca diwydiannol gyda chymunedau cadarn, balch, wedi'u hadeiladu o amgylch adnoddau naturiol toreithiog, gyda Chaerdydd yn un o’r porthladdoedd prysuraf ar y blaned ar un adeg.

Fodd bynnag, daeth y twf diwydiannol hwnnw ar draul yr amgylchedd naturiol a hefyd, yn ôl safonau'r 21ain ganrif, iechyd pobl.

Heddiw, mae'r diwydiannau trwm traddodiadol a roddodd de Cymru ar y map wedi diflannu i raddau helaeth. Ystyrir bod ein haer yn lanach. Mae pysgod yn byw mewn afonydd a arferai fod yn ddu ychydig flynyddoedd yn ôl. Mae digonedd o waith da wedi'i wneud eisoes er mwyn gwella'r amgylchedd. Mae llawer i’w wneud o hyd, ond mae'r asedau naturiol a arferai gefnogi etifeddiaeth ddiwydiannol yr ardal bellach yn cyflwyno cyfle gwych ar gyfer chwyldro llesiant.

Gyda hynny mewn golwg, mae Datganiad Ardal Canol De Cymru – sy'n cynnwys pum prif thema – yn mynd i'r afael ag etifeddiaeth y gorffennol yn ogystal â heriau a chyfleoedd y dyfodol, gan archwilio ffyrdd y gallwn weithio gyda'n gilydd i ddiogelu, gwerthfawrogi a chofleidio'r amgylchedd naturiol gan hefyd ei osod wrth wraidd y broses gwneud penderfyniadau, yn unol â Pholisi Adnoddau Naturiol 2017 Llywodraeth Cymru.

Themâu yn Datganiad Ardal Canol De Cymru

Cliciwch ar y dolenni isod i ddarganfod mwy am bob thema:

• Adeiladu ecosystemau gwydn
• Cysylltu pobl â natur
• Gweithio gyda dŵr
• Gwella ein hiechyd
• Gwella ansawdd ein haer

Mae'n werth nodi bod y ddwy thema gyntaf - Adeiladu ecosystemau gwydn a Cysylltu pobl â natur - yn cynrychioli conglfeini'r Datganiad Ardal, sy'n tanategu ein dull cyfan o fynd i'r afael â'r heriau rydym ni, a'n hamgylchedd naturiol, yn eu hwynebu bellach, fel y nodir yn y ffeithlun hwn:

Gweler blog Andy ar Rheoli adnoddau naturiol yn well yng Nghanol De Cymru i gael mwy o wybodaeth am ein dull gweithredu.

Mapiau o’r ardal

Sylwch nad yw ein mapiau’n hygyrch i bobl sy'n defnyddio darllenwyr sgrin a thechnoleg gynorthwyol o fathau eraill. Os oes angen y wybodaeth hon arnoch mewn fformat hygyrch, cysylltwch â ni.

Cynefinoedd eang – De Canolbarth Cymru (PDF)

• Ffermdir caeedig
• y môr
• mynyddoedd
• gweundir
• rhos
• dŵr agored
• gwlyptiroedd 
• gorlifdiroedd
• glaswelltir lled-naturiol
• trefol
• coetiroedd

Ardaloedd gwarchodedig De Canolbarth Cymru (PDF)

• Gwarchodfeydd Natur Lleol
• Gwarchodfeydd Natur Cenedlaethol
• Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig
• Gwlyptiroedd o Bwysigrwydd Rhyngwladol
• Ardaloedd Gwarchodaeth Arbennig
• Ardaloedd Cadwraeth Arbennig
• Parc Cenedlaethol

Rhowch adborth